🥩 CUNTOOYINKA PROTEIN-KA LAGA HELO
Protein-ku waa nafaqo ka mid ah kuwa ugu muhiimsan ee jirka bini’aadamka uu ku shaqeeyo. Waa dhismaha muruqyada, lafaha, timaha, maqaarka, unugyada dhiigga iyo hormoonnada muhiimka ah. Qof kasta—ha ahaado qof cayilan, qof miisaan dhisaya, qof caafimaad raadinaya, qof ciyaaraha jecel ama qof caadiya—wuxuu u baahan yahay protein ku filan maalin kasta.
Maqaalkan waxa aan ugu talagalnay in uu noqdo buug-yare dhammeystiran, oo ku siinaya faham buuxa oo ku saabsan:
Maxaa protein muhiim u yahay?
Immisa baa qofka u baahan yahay?
Cuntooyinka ugu badan ee protein-ka laga helo
Cuntooyinka jaban, fudud oo Soomaalidu heli karto
Protein xooggan oo dhir laga helo (Plant Protein)
Cuntooyin laga sameyn karo si jirkaaga u helo protein ku filan
Iyo talooyin caafimaad oo kaa caawinaya in socodkaaga cunto inuu noqdo mid caqli badan.
Aynu ku bilowno fahamka protein-ka.
🧬 Protein-ku Maxuu Yahay?
Protein waa walax ka samaysan amino acids oo jirka u ah sida shubka iyo birta guriga loo dhiso. Wax walba oo jirkaaga isku haya waxaa ka mid ah shaqada protein-ka.
Shaqooyinka ugu muhiimsan ee protein-ka:
✔ Dhismaha muruqyada
✔ Xoojinta lafaha iyo kala-goysyada
✔ Dhiirrigelinta koritaanka carruurta
✔ Dhisidda unugyada dhaawacmay
✔ Samaynta hormoonnada iyo enzymes-ka
✔ Kobcinta difaaca jirka
Haddii protein-ku yaraado:
Jirkaaga wuxuu bilaabaa inuu murqaha jebiyo, daal joogto ah ayaa ku dhacaya, timaha ayaa daata, lugaha ayaa barara, caafimaadka wadnaha iyo maskaxda ayaa daciifta. Taasi waa sababta uu muhiim u yahay in qof walba uu barto meelaha laga helo protein-ka ugu fiican.
🍗 QAYBTA 1: CUNTOOYINKA PROTEIN-KA UGU BADAN (Animal Protein)
Cuntooyinka xoolaha laga helo waxay badiyaa leeyihiin protein dhameystiran (Complete Protein), taas oo macnaheedu yahay inay ka kooban yihiin amino acids-ka oo dhan.
Aynu mid-mid u sharaxno:
🥩 1. Hilibka (Geel, Ari, Lo’)
Hilibka waa il weyn oo protein-ka laga helo.
100g hilib geel ama ari ah waxa ku jira qiyaastii 27g–30g protein.
Faa’iidooyinka:
Koritaanka murqaha
Vitamin B12
Difaac jirka oo xoogaysta
Tamarka oo kordha
Sida loo diyaariyo si caafimaad leh:
Karis
Foornayn
Uumi-diid (Steam)
Ka fogow shiilka badan oo saliidda ah.
🍗 2. Digaagga
Digaagga gaar ahaan lafta naaska (Chicken Breast) waa mid ka mid ah cuntooyinka ugu jaban uguna badan protein-ka.
100g Chicken Breast = 31g protein
Faa’iidooyin:
Cunto ku habboon miisaan dhisid
Baruur hoose
Fudud in loo diyaariyo
🐟 3. Kalluunka
Kalluunka badda iyo webiyada waxa uu hodan ku yahay omega-3 iyo protein tayo leh.
100g kalluunka ah = 20g–26g protein.
Kalluunka ugu fiican:
Tuna
Salmon
Kalluunku guud ahaan
Faa’iidooyin:
Wadnaha oo xasiloonaada
Maskaxda oo firfircoonaata
Baruurta jirka oo dhimaa
🥚 4. Ukunta
Ukunta waa mucjiso yar oo ka kooban nafaqooyin badan:
Hal ukun = 6g protein
Sababtu maxay tahay ukunta in loo tixgeliyo cunto buuxda?
Waxay leedahay amino acids-ka oo dhan
Qiimo jaban
Helitaan fudud
🥛 5. Caanaha iyo waxyaabaha laga sameeyo
Caano, yogurt, farmaajo—dhamaantood waa cuntooyin ku fiican protein-ka.
Tusaale:
1 koob caano = 8g pprotein
100g farmaajo = 22g protein
🌿 QAYBTA 2: CUNTOOYINKA PROTEIN-KA DHIRTA LAGA HELO (Plant Protein)
Kuwa dhir laga helo waa muhiim gaar ahaan dadka jecel cuntooyinka fiican balse raqiis ah.
🌱 6. Digirta (Beans)
Digirta waa boqoradda protein-ka dhirta laga helo.
1 koob digir la kariyey = 15g protein
Noocyada digirta:
Digir madow
Digir cad
Lowska digirta
🧆 7. Labaq (Lentils)
Labaqdu waa cunto aad u jaban oo protein badan leh.
1 koob = 18g protein
Faa’iidooyin:
Dhiig-badasho
Fiber badan oo dheefshiidka caawiya
Hoos u dhigta sonkorta dhiigga
🥜 8. Lowska iyo lawska kale
Lowska, sisinta, looska cas—dhamaantood waxay hodan ku yihiin protein.
30g laws = 7g protein
🍚 9. Quinta (Quinoa)
Quinoa waa miraha keliya ee dhirta ah ee leh protein dhameystiran.
1 koob quinoa la kariyey = 8g protein.
🌾 10. Habuun (Oats)
Habuunka subaxdii la cuno waa cunto fudud oo hodan ku ah protein iyo fiber.
1 koob oats = 12g protein
🍲 QAYBTA 3: CUNTOOYINKA FUDUD EE PROTEIN-KA BADAN OO SOMALIYA LAGA HELI KARO
Waxaan kuugu soo xulnay cuntooyin ku habboon nolosha Soomaaliya, jaban, helitaan fudud leh:
✔ Maraq digaag
✔ Bariis + digir
✔ Baasto + tuna
✔ Ukun + canjeero
✔ Muufo + caano
✔ Hilib geel + khudaar
✔ Shaah + lows
🧩 QAYBTA 4: IMMISA PROTEIN AYAAN U BAAHANAHAY MAALIN KASTA?
Hab fudud oo lagu xisaabiyo:
Qofka caadiga ah:
👉 0.8g protein / 1kg miisaanka qofka
Tusaale:
Haddii aad miisaankaagu yahay 60kg:
= 60 × 0.8g = 48g protein maalintii
Qof miisaan dhisaya / gym:
👉 1.2g–1.8g / 1k
🥙 QAYBTA 5: SIDA LOO KORDHIYO PROTEIN-KA ADIGA OO CAADADAADA BADALIN
1. Ku dar ukun subaxdii
2. Cabb marqa digir ama labaq
3. Cun laws ama sisin snack ahaan
4. Kalluun ugu yaraan 2 jeer usbuucii
5. Door hilib lafo yar oo aan baruur badan lahayn
6. Bariis + digir isku dar
7. Jooji cunista quraac madhan oo bur kaliya ah
🧠 QAYBTA 6: Faa’iidooyinka Protein-ka (Guud ahaan)
✔ Murqaha oo si dhakhso ah u kora
✔ Sonkorta dhiigga oo xasiloonaata
✔ Miisaan dhimista oo fududaata
✔ Gaajo yareyn (protein ayaa kalgacal badan)
✔ Dhiig-badasho
✔ Timaha oo xoog yeesha
✔ Maqaarka oo qurxoon
✔ Maskaxda oo firfircoonaata
🥗 QAYBTA 7: Talooyin Cunto oo Maalinle ah
Subax:
Ukun + habuun
Canjeero + yogurt
Duhur:
Hilib digaag + bariis + digir
Ama kalluun + baasto
Fiidkii:
Maraq digir
Quinoa + khudaar
Snacks:
Lows
Sisinta
Khudaar + yoghurt
🏁 Gunaanad
Protein-ku waa tiirka ugu weyn ee caafimaadka jirka. Cuntooyinka aan kor ku soo taxnay waa kuwo fudud, jaban, helitaan sahlan leh, kuna habboon qof kasta. Haddii aad rabto in aad hesho murqo xoog leh, difaac jir oo fiican ama miisaan caafimaad leh—wax kasta oo aad rabto waxaa saldhig u ah protein-ku.
Plz share wall .

0 Comments