Noocyada Dilanka Uurka (Abortion) iyo Saameyntooda

Noocyada Dilanka Uurka (Abortion) iyo Saameyntooda

By [bulshoonline.blogspot.com]

Uurka la iska soo rido (abortion) waa mawduuc si weyn looga doodo, waxaana jira sababo caafimaad, sharci, iyo bulsho oo dadka ku riixa inay go’aansadaan inay joojiyaan uurka. Noocyada kala duwan ee dilka uurka ayaa lagu kala saaraa habka loo fuliyo iyo marxaladda uu uurku marayo.

Maqaalkan, waxaan si qoto dheer u falanqeyn doonaa noocyada kala duwan ee uurka la iska soo rido, sababaha ugu waaweyn ee keena, iyo saameynta ay ku leedahay caafimaadka, sharciga, iyo nolosha dadka ay saamayso.

---

Noocyada Uurka la Iska Soo Rido (Types of Abortion)

1. Dilanka Uurka ee Dabiiciga ah (Spontaneous Abortion / Miscarriage)

Dilanka uurka ee dabiiciga ah wuxuu dhaca markuu uurku si lama filaan ah u burburo, inta badan sababo caafimaad darteed. Waxa kale oo loo yaqaanaa miscarriage, wuxuuna dhici karaa bilaha hore ee uurka, inta badan kahor 20 toddobaad.

Sababaha Keena Miscarriage

• Dhibaato ku timid korriinka ilmaha (genetic defects)

• Caafimaadka hooyada oo liita (e.g., cudurrada, infections)

• Dhibaatooyin la xiriira minka ama hab-dhiska taranka

• Dhibaatooyinka hormoonnada

• Miscarriage ma aha mid si ula kac ah loo sameeyo, waana wax dabiici ah oo ay la kulmaan haween badan.

2. Dilanka Uurka ee Sharciyeysan (Induced Abortion)

Dilanka uurka ee sharciyeysan waa mid si kas ah loo sameeyo, waxaana lagu fulin karaa siyaabo kala duwan iyadoo lagu saleynayo marxaladda uu uurku marayo. Waxaa jira laba nooc oo waaweyn:

• A) Dilanka Uurka ee Daawada lagu Fuliyo (Medical Abortion)

Noocan waxaa la adeegsadaa daawooyin keena in uurka uu burburo. Waxaa inta badan la isticmaalaa inta u dhexeysa 1-10 toddobaad ee uurka.

Wax ka ogaaw dhiig karka uurka =( https://bulshoonline.blogspot.com/2025/02/dhiig-karka-uurka-calaamadaha-haliska.html )

Daawooyinka caanka ah ee la isticmaalo:

• Mifepristone (RU-486): Waxay ka hor istaagtaa hormoonka progesterone, taasoo joojisa korriinka uurka.

• Misoprostol: Waxay keentaa in minka uu isku ururo, taasoo keeneysa in uurka uu dibadda u soo baxo.

Faa’iidooyinka:

• Waxay ka hortagtaa qaliin

• Waxay shaqeysaa inta badan haddii la isticmaalo toddobaadyada hore

Khatarta:

• Xanuun iyo dhiigbax badan

• Mararka qaar waxay u baahan kartaa qaliin haddii uurka dhammaan waayo

B) Dilanka Uurka ee Qaliinka lagu Fuliyo (Surgical Abortion)

Qaliinka uurka lagu soo rido waa hab wax ku ool ah oo inta badan la sameeyo marka uurku dhaafo toddobaadyada hore. Waxaa jira dhowr nooc:

• 1. Vacuum Aspiration (Suction Abortion): Waxaa la isticmaalaa qalab vacuum ah oo uurka ka soo nuugaya minka.

• 2. Dilation and Curettage (D&C): Waxaa la adeegsanayaa qalab lagu xoqo uurka, si loo nadiifiyo minka.

• 3. Dilation and Evacuation (D&E): Waxaa la isticmaalaa qalab iyo daawo si meesha looga saaro uurka marka uu gaaro toddobaadyada dambe.

Khatarta:

• Dhaawac gaara minka

• Caabuq (infection)

• Dhiigbax badan

3. Dilanka Uurka ee La Xakameeyo (Therapeutic Abortion)

Noocan wuxuu dhacaa marka uurka la soo rido sababo caafimaad awgood. Waxaa la sameeyaa haddii uurka halis ku yahay nolosha hooyada ama haddii ilmaha laga helo cudurro halis ah oo aan la daaweyn karin.

Tusaalooyinka:

• Hooyada oo qaba cudurro halis ah (sida kansarka ama cudurrada wadnaha)

• Ilmaha oo laga helo dhibaatooyin aan la daaweyn karin (sida anencephaly)

4. Dilanka Uurka ee Sharciga Darada ah (Unsafe Abortion)

Noocan waa mid si sharci darro ah lagu sameeyo, badanaana waxaa lagu fuliyaa habab halis ah sida:

• Adeegsiga daawooyin aan caafimaad ahaan la xaqiijin

• Adeegsiga qalab aan nadaafad lahayn

• In dad aan xirfad u lahayn ay sameeyaan

Khatarta ka dhalata:

• Dhiigbax daran

• Caabuq halis ah

• Dhimashada hooyada

---

Sababaha Keena in Haweenka Ay Uur Soo Ridaan

Waxaa jira sababo kala duwan oo haweenka u riixa inay door bidaan in uurka la soo rido. Waxaa ka mid ah:

1. Xaalado Caafimaad:

• Hooyada oo halis ugu jirta dhimasho haddii ay sii wadato uurka

• Ilmaha oo laga helo cudur aan lagu noolaan karin

2. Xaalado Bulsho iyo Dhaqaale:

• Dumarka oo aan awoodin inay koriso ilmihii ay filaysay

• Saboolnimo iyo dhibaato dhaqaale

• Xiriir guur la’aan ah oo uurka lagu qaaday

3. Xaalado La Xiriira Kufsiga iyo Tacaddiyada:

• Haweenka oo uur ku qaada kufsi

• Dumarka oo la kulma xadgudub qoys ama cadaadis bulsho

---

Saameynta Uurka la Iska Soo Rido

• 1. Saameynta Caafimaad

Halis caafimaad haddii si qaldan loo fuliyo

Carqalad ku timaadda uuraysashada mustaqbalka

Dhiigbax ama infekshan haddii aan si sax ah loo nadiifin

• 2. Saameynta Bulsho

Wuxuu dhaliyaa muran bulsho

Qaar ka mid ah bulshooyinka waxay aaminsan yihiin inuu yahay dembi weyn

Qaar kalena waxay u arkaan xuquuq haweenku leeyihiin

• 3. Saameynta Sharci

Dalka ay ku nooshahay qofka ayaa go’aaminaya sharci ahaanta uur iska soo rididda. Wadamada qaar waxay u oggol yihiin xaalado gaar ah, halka qaar kale ay gebi ahaanba mamnuuceen.

---

Gunaanad

Dilaka uurka (abortion) waa mowduuc xasaasi ah oo leh dhinacyo badan—caafimaad, sharci, bulsho, iyo diimeed. Noocyadiisa kala duwan waxay ku xiran yihiin sababaha keenay iyo marxaladda uurka. Haweenka qaata go’aankan waxay la kulmaan caqabado kala duwan, sida caafimaad, cadaadis bulsho, ama sharci.

Qof kasta oo ka fikira inuu uur iska soo rido waa inuu helo talo caafimaad, sharci, iyo bulsho si uu u gaaro go’aan xog ogaal ah. Xalka ugu wanaagsan waa in la xoojiyo wacyigelinta iyo ka hortagga uurka aan la rabin si looga fogaado xaaladaas adag.