Hordhac
Madax-xanuunku waa mid ka mid ah dhibaatada caafimaad ee ugu badan ee qof walba ku dhici karta. Qiyaastii 90% dadka dunida ku nool ayaa noloshooda inta ka mid ah la kulma madax xanuun joogto ama marmar ah. Inkastoo uu u muuqdo xanuun fudud, hadana mararka qaarkood wuxuu noqon karaa calaamad qofka uga digaya cudur culus oo u baahan daryeel caafimaad degdeg ah.
Maqaalkan waxaan si qoto dheer uga hadli doonaa:
Maxaa sababa madax xanuunka?
Noocyada kala duwan ee madax xanuunka.
Calaamadaha lagu garto.
Goorma ayuu khatar noqon karaa?
Sida looga hortago
Daawaynta dabiiciga ah & kuwa caafimaad.
Qaybta 1: Maxaa Sababa Madax Xanuunka?
Madax xanuunku wuxuu ka dhashaa dhowr sababood oo kala geddisan. Qaar waa kuwo fudud, qaarna waxay u baahan yihiin in si dhab ah loo baaro.
1. Daal & hurdo la’aan
Hurdada oo yaraata waxay dhaawacdaa shaqada maskaxda, taas oo keenta in xididdada dhiigga ee madaxa ay cidhiidhi noqdaan, sidaasna uu uga dhasho xanuun.
2. Fadhi badan & jimicsi la’aan
Maskaxda iyo murqaha qoorta ayaa adkaada, taasoo dhalisa xanuun gaar ahaan qaybta foodda iyo dhabarka madaxa.
3. Walwal & fikir badan (Stress)
Stress-ku waa sababta ugu badan ee madax xanuunka. Marka qofku walwalo, jidhku wuxuu sii daayaa hormones keena:
Cadaadiska qoorta
Qalqallooc seedaha
Wareer & ruxmad
4. Biyo-yaraan (Dehydration)
Biyo yaraantu waxay yareysaa wareegga dhiigga iyo nafaqooyinka maskaxdu u baahan tahay.
5. Cuntooyinka qaarkood
Cuntooyinka soo socda waxay kiciyaan madax-xanuunka dadka qaar:
Shukulaatada
Kafeega badan
Caanaha qaar
Cuntooyinka sodium-ka badan
Cuntooyinka processed ah
6. Indhaha oo daala
Shaashad telefoon, TV ama laptop ku dheeraanshaha wuxuu sababaa madax xanuun gaar ah oo la yiraahdo Eye Strain Headache.
7. Dhibaatooyinka sanka
Cudurrada ku dhaca sanka sida:
Sinusitis
Caabuq
Qufac soo noqnoqda
Waxay keenaan madax xanuun ku dhaca wejiga hore.
8. Hormonal changes (Haweenka)
Dumarku waxay inta badan la kulmaan madax xanuun marka:
Caadadu soo dhowdahay
Uurka
Dhalmada kadib
Isbedelada menopause-ka
9. Dawooyinka qaar
Antibiotics iyo dawooyinka depression-ka ayaa sababi kara madax xanuun joogto ah.
10. Cudurrada culus
Madax xanuun xoog leh mararka qaarkood wuxuu calaamad u noqon karaa:
Dhiig bax maskaxeed
Infection maskaxda
Tumor maskaxeed (dhif ah)
Dhiig karka sare
Cudurrada neerfaha
Qaybta 2: Noocyada Madax Xanuunka
1. Tension Headache – Madax xanuunka walbahaarka
Waa nooca ugu badan.
Astaamo:
Xanuun sahlan ilaa dhexdhexaad ah
Madaxa oo la dareemo in la cadaadiyay
Qoorta oo qallafsan
2. Migraine – Miiqraan
Waa madax xanuunka ugu adag.
Astaamo:
Iftiin neceb
Dawaaq neceb
Matag
Xanuun ku dhacda hal dhinac oo madaxa ah
Sababaha migraine: stress, cuntooyinka qaarkood, hurdo la’aan, hormoono.
3. Cluster Headache
Nooc aad u daran, laakiin dhif ku ah dadka.
Astaamo:
Xanuun indhaha dhinac ka bilowda
Ilmo socod
Sankaa ciriiri noqda
4. Sinus Headache
Wuxuu ka yimaadaa caabuqa sanka.
Astaamo:
Foodda oo culus
Sanka oo buuxa
Wejiga oo xanuuna
5. Rebound Headache
Wuxuu yimaadaa dadka dawada xanuunka badan isticmaala.
Qaybta 3: Calaamadaha Ay Tahay Inaad Si Degdeg Ah Dhaqtarka U Gaarto
Madax xanuunka wuxuu noqdaa khatar haddii:
Xanuunku aad u daran yahay oo lama filaan ah
Lumis arag
Hadalka oo adkaada
Gacmaha ama lugaha oo daciifa
Qandho sare leh
Madax xanuun dhalinyaro ama qof waayeel ah ku cusub
Haddii calaamadahan jiro waa in si degdeg ah loo raadsadaa caafimaad.
Qaybta 4: Sida Looga Hortago Madax Xanuunka
1. Cab biyo badan
Ugu yaraan 2–3 litir maalintii.
2. Hurdo ku filan
7–8 saacadood waa kuwa ugu fiican.
3. Jimicsi fudud maalin kasta
Tusaale: socod 20 daqiiqo ah.
4. Iska yaree baahida shaashadaha
Gaabi waqtiga phone-ka iyo laptop-ka.
5. Cun cunto caafimaad leh
Khudrad
Miraha
Protein caafimaad leh
Caano aan badanayn sodium
6. Yaree stress-ka
Ku dadaal:
Duco
Meditation
Neefsi qoto dheer
nasasho maalinle ah
Qaybta 5: Daawaynta Madax Xanuunka
1. Daawaynta Dabiiciga ah
Cab biyo diirran
Massage qoorta iyo dhabarka
Baraf saar foodda
Malab & liin
Udugga lavender-ka
2. Daawaynta Dawooyinka
Paracetamol
Ibuprofen
Dawooyinka migraine-ka ( haddii doctor qoro )
Ogow: Ha qaadanin dawada maalin kasta si joogto ah, waxay dhaawacdaa beerka & kelyaha.
Qaybta 6: Su’aalaha Dadka Badankood Is Weydiiyaan
1. Madax xanuunka walbahaarka miyaa ugu badan?
Haa, waa nooca ugu badan ee dhacda.
2. Madax xanuun joogto ah ma caadi baa?
Haddii uu socdo dhowr maalin, waa in la baaro.
3. Madax xanuunka maskaxda miyaa dila?
Badanaa maya, laakiin haddii calaamado kale la socdaan wuxuu keeni karaa xaalado halis ah.
4. Ma saameeyaa aragtida?
Migraine-ka ayaa sababa iftiin neceb & aragti daciif ah inta uu socdo.
Gunaanad.
Madax xanuunka waa xaalad caadi u ah qof kasta, balse wuxuu noqon karaa mid dhib badan haddii uu noqdo mid soo noqnoqda ama aad u daran. Fahamka sababaha, noocyada iyo sida looga hortago wuxuu ka caawinayaa qofka inuu xakameeyo, yareeyo ama gebi ahaanba ka hortago xanuunka.
Haddii madax xanuunku noqdo mid joogto ah, aad u daran, ama uu leeyahay calaamado kale oo khatar ah, waxaa lama huraan ah in loo tago dhakhtar si loo baaro.
0 Comments